Bún mắm là một món ăn dân dã, mang đậm hương vị của miền Tây Nam Bộ, với cách chế biến đa dạng và sử dụng nguyên liệu tươi ngon từ thiên nhiên. Đặc biệt, bún mắm nấu với cá phi là một biến tấu hấp dẫn, vừa thơm ngon, vừa giàu dinh dưỡng, gợi lên hình ảnh bình dị của những bữa cơm quê. Để tạo nên món bún mắm đúng điệu, nước lèo được xem là linh hồn của món ăn. Nước lèo bún mắm thường được nấu từ mắm cá linh hoặc cá sặc, hai loại mắm đặc trưng của miền Tây. Mắm sau khi được nấu tan trong nước sôi sẽ được lọc lấy nước cốt, loại bỏ xương cá để giữ được vị thanh. Nước cốt mắm được pha thêm nước dừa tươi hoặc nước dùng xương heo để tạo vị ngọt tự nhiên. Thêm vào đó, các gia vị như sả băm, tỏi phi và ớt băm được xào lên cho thơm, sau đó cho vào nồi nước lèo, tạo nên mùi hương nồng nàn, quyến rũ. Cá phi được lựa chọn kỹ lưỡng, thường là những con cá còn tươi, thịt chắc, không bị tanh. Đối với những con cá nhỏ, người ta bằm nhuyễn thịt, trộn với gia vị như hành, tiêu, chút muối và đường để làm chả. Chả cá sau đó được nhồi vào những trái ớt sừng đỏ rực, tạo điểm nhấn cả về màu sắc lẫn hương vị cho món ăn. Những trái ớt dồn chả không chỉ làm đẹp mắt mà còn mang đến vị cay nồng, kích thích vị giác. Với những con cá lớn hơn, cá phi thường được làm sạch, để nguyên con, rồi thả vào nồi nước lèo đang sôi sùng sục. Thịt cá phi mềm, ngọt, khi nấu lên thấm đều hương vị đậm đà của mắm và các gia vị. Món bún mắm không thể thiếu sự góp mặt của các loại rau sống ăn kèm, tạo nên sự cân bằng hài hòa trong hương vị. Rau ăn bún mắm phong phú, đa dạng, gồm bắp chuối bào mỏng, rau muống chẻ, rau nhút, kèo nèo, bông súng, và các loại rau thơm như húng quế, ngò gai. Tất cả đều được rửa sạch, giữ độ tươi xanh để khi ăn vẫn còn cảm giác giòn mát, tươi ngon. Rau sống không chỉ làm tăng độ hấp dẫn của món ăn mà còn giúp trung hòa vị mặn của nước lèo, mang đến cảm giác dễ chịu, không ngán. Khi thưởng thức, bún tươi được xếp gọn trong tô, phía trên là những lát cá phi béo ngậy, vài trái ớt nhồi chả cá, thêm chút rau xanh phủ đều. Nước lèo nóng hổi, dậy mùi thơm của mắm, sả, hòa quyện cùng màu vàng óng của dầu điều được rưới ngập. Tô bún mắm không chỉ hấp dẫn từ hương vị mà còn đẹp mắt bởi sự kết hợp hài hòa giữa các màu sắc: xanh tươi của rau, trắng ngà của bún, đỏ rực của ớt, và nâu vàng của nước dùng. Khi ăn, bạn chỉ cần gắp một ít bún, thêm miếng cá, chút chả nhồi ớt và một ít rau sống, rồi chan nước lèo vào. Vị mặn mà của mắm hòa quyện cùng vị ngọt của cá, vị giòn của rau, chút cay nồng của ớt tạo nên một tổng thể hài hòa, khó quên. Đặc biệt, nước lèo thấm đẫm trong từng sợi bún, khiến mỗi gắp bún đều đậm đà hương vị. Nếu thích, bạn có thể thêm chút nước mắm chanh ớt để tăng vị chua cay, hoặc thêm vài lát chanh tươi để món ăn trở nên thanh hơn. Bún mắm nấu với cá phi là món ăn không cầu kỳ trong cách chế biến nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận trong từng khâu, từ chọn nguyên liệu đến nêm nếm gia vị. Đây là món ăn thể hiện rõ nét văn hóa ẩm thực miền Tây, nơi con người gắn bó mật thiết với thiên nhiên, tận dụng tối đa những sản vật sẵn có để tạo ra những món ăn ngon miệng, dân dã. Ngồi bên mâm bún mắm nghi ngút khói, giữa không gian thoáng đãng của làng quê, bạn sẽ cảm nhận được sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người. Mỗi tô bún mắm không chỉ là món ăn mà còn là câu chuyện về cuộc sống bình dị, chan hòa tình người nơi miền sông nước. Dù thưởng thức ở bất kỳ đâu, hương vị của bún mắm vẫn luôn mang đến cảm giác thân thuộc, như một lời nhắc nhở về quê hương, về những bữa cơm sum họp gia đình. Kết thúc bữa ăn, dư vị còn đọng lại không chỉ là hương mắm đậm đà, vị ngọt thanh của cá, hay cảm giác giòn tan của rau sống, mà còn là tình yêu đối với ẩm thực dân dã, mộc mạc nhưng đầy ý nghĩa. Món bún mắm nấu với cá phi, với sự kết hợp hài hòa của các nguyên liệu dân dã, là minh chứng rõ ràng cho sự phong phú, sáng tạo của ẩm thực Việt Nam.